جلال خالقي مطلق از انتشار نسخه‌ي تازه‌يافته‌اي از «شاهنامه» معروف به نسخه‌ي سن ژوزف خبر داد.

به گزارش خبرنگار بخش ادب خبرگزاري دانشجويان ايران (ايسنا)، خالقي مطلق كه امروز (دوشنبه، 28 ارديبهشت) در سالن باستاني پاريزي دانشگاه تهران سخن مي‌گفت، در توضيحي درباره نسخه تازه‌يافته سن ژوزف گفت: بنده اخيرا مقاله‌ي 70صفحه‌يي را درباره نسخه سن ژوزف نوشته‌ام كه البته بر اساس 24 صفحه از اين نسخه، مقاله را تأليف كرده‌ام. اين مقاله به همراه مقالاتي ديگر درباره نسخه‌هاي شاهنامه اكنون زير چاپ است و به زودي از طرف نشر ميراث مكتوب منتشر خواهد شد.
او افزود: در اين مقالات نشان داده‌ام كه نسخه‌هاي شاهنامه را نمي‌شود به طور كلي بررسي كرد؛ بلكه بايد از جهات مختلف آن‌ها را مورد بررسي قرار داد؛ يكي از جهت ضبط كلمات، ديگر از جنبه پس و پيش ‌بودن مصراع‌ها و ابيات و همچنين از جهت افزودگي‌ها و افتادگي‌هاي متن آن‌ها را بررسي كرده‌ام؛ چراكه كاتب ممكن است در ضبط يا كتابت كلمات و ابيات بخشي از آن‌ها را بياندازد يا اضافه كند.
اين مصحح شاهنامه يادآور شد: در بررسي اين 24 صفحه از دست‌نويس سن ژوزف نشان دادم كه اعتباز ضبط كلمات اين نسخه به پاي نسخه فلورانس نمي‌رسد؛ بلكه كم‌وبيش برابر با نسخه لندن است؛ اما از نظر ابيات الحاقي از ديگر نسخه‌ها بهتر است. در اين نسخه تا اين‌جا كه بررسي شده، خيلي افتادگي ابيات هست.
او با اشاره به اين‌كه ممكن است يك نسخه در داستاني از نسخه ديگري اعتبار بيش‌تري داشته باشد، تصريح كرد: همين سبب مي‌شود كه خويشاوندي بين نسخه‌ها به هم بخورد.
خالقي مطلق يادآور شد: ميل داشتم كه خويشاوندي نسخه‌ها را مورد بررسي قرار دهم؛ اما اين كار عملي نبود؛ چون خويشاوندي بين نسخه‌ها چرخشي بود. درواقع در نسخه‌اي ما تا جايي خويشاوندي مي‌ديديم و از جايي ديگر آن نسخه تفاوت‌هايي داشت.
او يادآور شد: اكنون نسخه كامل سن ژوزف در دستم هست و بررسي كامل آن را به صورت مكتوب منتشر مي‌كنم.
اين شاهنامه‌پژوه تصريح كرد: حدود 46 تا 50 نسخه شاهنامه را مورد بررسي قرار دادم؛ اما به طور مشترك در همه آن‌ها خويشاوندي و يا اعتباري ثابت نديدم و اين‌ها در جاهايي با هم فرق دارند؛ اما مي‌توان پس از بررسي كلي نسخ به يك نسخه نهايي رسيد.
خالقي مطلق خاطرنشان كرد: اكنون از نسخه تازه‌يافته سن ژوزف كه در دست دارم، براي يك تصحيح بي‌حاشيه سعي دارم استفاده كنم. درواقع ما در جلد نخست كه در آمريكا منتشر شد، در مقدمه آورديم كه اين مجموعه در شش دفتر و دو دفتر يادداشت منتشر مي‌شود كه اكنون به هشت دفتر و چهار بخش يادداشت رسيده است؛ اما تصميم داريم پس از پايان اين كار، بر اساس آن‌چه كه منتقدان طرح كرده‌اند و همچنين بر اساس كار خودمان، يك تصحيح بي‌حاشيه را از شاهنامه ارائه كنيم و آن را تا به دست دادن يك نسخه نهايي معتبر ادامه دهيم.
او اظهار كرد: انتظار داريم كه نسخه‌ي تازه‌يافته سن ژوزف هم به زودي منتشر شود و در اختيار محققان و پژوهشگران قرار گيرد.
خالقي مطلق همچنين در بخش پرسش و پاسخ اين نشست درباره سنديت تاريخي شاهنامه گفت: بنده نظرم راجع به شاهنامه و مواد تاريخي آن با كساني كه در شاهنامه كار كرده‌اند، تفاوت دارد. بخش آغازين شاهنامه به قدري در ناكجاآباد تاريخ گم شده است كه درآوردن مواد تاريخي از آن كار دشواري است و به تحقيقات پردامنه نياز دارد كه در برخي از زمينه‌ها ما با كمبود مستندات و شواهد و آثار كهن تاريخي مواجه هستيم.
او با بيان اين‌ مطلب كه اعتقادي به سلسله كيانيان در شرق ايران ندارم، تصريح كرد: كيانيان و پيشداديان درواقع همان مادها و هخامنشيان هستند و سعي كرده‌ام بر اساس آن شخصيت‌هاي تاريخي كه هرودوت در كتاب تاريخي‌اش تبيين كرده، آن چهره‌هاي افسانه‌يي آمده در شاهنامه را مورد بررسي قرار دهم. به اعتقاد من، شخصيت‌هاي آمده به تاريخ در شاهنامه همان صورت افسانه‌شده‌ي شخصيت‌هاي تاريخي هخامنشيان و مادها هستند.
اين مصحح شاهنامه متذكر شد: درواقع تاريخ‌نگاري براي ايرانيان با افسانه عجين شده است و مورخان آثار معتبر تاريخي در زبان‌هاي پهلوي و باستاني نداشتند. اما مورخان آن افسانه‌ها را كنار زدند و آن‌ چيزي را كه تاريخي يا تاريخي‌نما بوده برگزيده‌اند و فردوسي هم اين مواد تاريخي را به كناري نگذاشته است، بويژه مسائل تاريخي مربوط به دوره ساسانيان در شاهنامه بيش‌تر از آن چيزي است كه تاريخ طبري به دست مي‌دهد؛ اما يادمان نرود كه اين دو در كنار هم تكميل مي‌شوند.
او تأكيد كرد: اهميت تاريخي شاهنامه بسيار زياد است و بخشي از آن شناخته شده؛ اما بخشي هنوز شناخته نشده است.
خالقي مطلق همچنين در پاسخ به پرسشي درباره‌ي اين‌كه شاهنامه ايده‌ي فردوسي بوده يا حمايت و پيشنهاد سلطان محمود، با بيان طنز اظهار كرد: سلطان محمود براي ما شاهنامه‌پژوهان دردسرساز شده است!
وي ادامه داد: برخي معتقدند كه فردوسي سلطان محمود را مدح نكرده است و حتا مقاله‌اي خواندم كه فردوسي اصلا در زمان سلطان محمود نبوده است! بنابراين يكي مي‌آيد مدح‌هاي فردوسي را از بين مي‌برد، ديگري حضور فردوسي را در زمان محمود انكار مي‌كند. از آن طرف هم عده‌اي درباره نقش محمود بي‌خودي غلو مي‌كنند. درواقع در هنگام به سلطنت‌ رسيدن محمود، فردوسي سه سالي است كه كار تأليف و نگارش شاهنامه را آغاز كرده است و اين نبوده كه تأليف شاهنامه به فرمان سلطان محمود غزنوي باشد و درواقع محمود نقشي در به وجود آمدن شاهنامه نداشته است؛ نه منفي و نه مثبت. با اين ‌حال، فردوسي مجبور بوده در مدح او شعر بگويد و گفته است.
خالقي مطلق در بخش پاياني اظهاراتش گفت: شاهنامه قريب به 49هزار و 520 و اندي بيت دارد و اصلا به 50هزار بيت نمي‌رسد. حداقل يك‌صد بيت كم دارد. اما برخي از نسخه‌هاي شاهنامه هست كه بيش از 60هزار بيت دارد و در آن اشعاري از سعدي و گرشاسب‌نامه هم پيدا مي‌شود!