به گزارش بخش كتاب خبرگزاري دانشجويان ايران (ايسنا)، موضوع ويژه‌ي روز جهاني كتاب و حق مؤلف سال 2009، شناخت و بررسي كاركرد و نقش كتاب در توسعه‌ي آموزش كيفي و پيوند ميان انتشارات و حقوق بشر است.

همچنين به اين مناسبت، مجموعه‌ي مراسمي نيز در 23 آوريل برابر با 3 ارديبهشت‌ در سراسر جهان برگزار خواهد شد؛ از جمله مراسم كتاب‌خواني، ميزگرد محافل ادبي، مراسم رسمي اعلام بيروت به‌عنوان پايتخت جهاني كتاب سال 2009، نمايشگاه در دانشگاه ايالتي ويكتوريا (استراليا) به مناسبت اعلام ملبورن به‌عنوان شهر ادبيات در چهارچوب شبكه‌ي جهاني شهرهاي خلاق.
ديگر برنامه‌هاي امسال نيز به اين شرح‌اند: برگزاري مراسم روز جهاني كتاب و حق مؤلف در گراند دوشه (لوكزامبورگ)، برپايي مجموعه‌ي مراسمي در مكزيك توسط اتحاديه‌ي كتاب‌فروشان مكزيك، نشست تخصصي آلن دوباتن (فيلسوف و نويسنده‌)، برگزاري مراسم عمومي كتاب‌خواني توسط كميسيون ملي يونسكو آندورا، برپايي جنبش كتاب‌خواني توسط كميته‌ي ملي نيجريه، مسابقه‌ي كتاب‌خواني، نمايشگاه كتاب و آثار هنري، برگزاري سه‌ سمينار بين‌المللي در زمينه‌ي حق مؤلف، صنايع فرهنگي و بخش صنايع ديداري _ شنيداري توسط كميته‌ي حق مؤلف كلمبيا، برگزاري مجموعه‌ي مراسمي هم‌زمان با نمايشگاه بين‌المللي كتاب سارايوو، بوسني و هرزگوين.
كميسيون ملي يونسكو (ايران) نيز به اين مناسبت بيانيه‌اي منتشر كرده است كه متن آن در پي مي‌آيد: «روز سوم ارديبهشت برابر با 23 آوريل هر سال به‌عنوان روز جهاني كتاب و حق مؤلف از سوي اتحاديه بين‌المللي ناشران، دولت اسپانيا و فدراسيون روسيه به بيست‌وهشتمين اجلاس كنفرانس عمومي يونسكو (آبان 1374) پيشنهاد شد و دراين كنفرانس به تصويب رسيد. از جمله دلايل انتخاب اين روز يكي سنت مردم كاتالونياي اسپانياست كه هر سال در اين روز با فروش هر كتاب، يك گل رز به خريدار داده مي‌شود و از سوي ديگر، تقارن آن با تولد يا مرگ تعدادي از نويسندگان و چهره‌هاي ادبي مشهور جهان نظير: ميگل سروانتس، ويليام شكسپير، اينكا گارسيلاسو دلاوگا، مانوئل وايه خو و ولاديمير ناباكوف و تني چند از شخصيت‌هاي فرهنگي جهان است.
هدف از اختصاص روز براي بزرگداشت كتاب و حق مؤلف، تجليل جهاني از كتاب و مؤلفين، تشويق همگان و بخصوص جوانان براي كشف لذت خواندن، تقدير و حمايت از كساني كه در رشد و اعتلاي فرهنگي و اجتماعي جامعه بشري نقش و سهم بسزايي داشته‌اند، توسعه‌ي صنعت نشر، ترويج جريان آزاد كتاب و تضمين دسترسي عموم به آن و بالأخره جلب توجه سازمان‌ها، انجمن‌ها، نهادهاي دولتي و خصوصي به اين آسان‌ترين و ارزنده‌ترين روش كسب دانش، بيان احساس و انديشه و قديمي‌ترين وسيله ارتباط معنوي و كليد توسعه آموزش پايه، مبارزه با فقر و توسعه فراگير است.
اولين تلاش يونسكو براي ترويج نقش مهم كتاب در جهان، انعقاد موافقت‌نامه فلورانس در سال 1950 است. اين موافقت‌نامه جريان آزاد كالاها و مواد فرهنگي، آموزشي و علمي را تشويق مي‌كند. متعاقب آن، يونسكو سلسله مطالعاتي را با عنوان «كتاب براي همه» آغاز كرد. اين مطالعات، كمبود فاحش كتاب در كشورهاي در حال توسعه و شكاف عميق بين اين كشورها را با كشورهاي پيشرفته نشان داد و دخالت بيش‌تر يونسكو را در اين زمينه مطرح ساخت. بين سال‌هاي 72 _ 1966 كنفرانس‌هاي متعددي با عنوان «گسترش كتاب و كتاب‌خواني» توسط سازمان برگزار شد كه تأسيس شبكه‌ها و مؤسسات منطقه‌يي ترويج كتاب مانند مركز فرهنگي يونسكو در ژاپن و مركز منطقه‌يي ترويج كتاب در آمريكاي لاتين و كارائيب را مي‌توان از جمله نتايج اين كنفرانس‌ها تلقي كرد؛ اما مهم‌ترين اقدام يونسكو، اعلام سال 1972 به‌عنوان «سال جهاني كتاب» با شعار «كتاب براي همه» است.
هدف اصلي سال «آگاه‌سازي افكار عمومي نسبت به اهميت كتاب و كتاب‌خواني» بود. اين اقدام با اقبال و موفقيت فراواني روبه‌رو شد. بيش از 100 كشور، كميته‌ي ملي تشكيل دادند و بودجه بخش كتاب در پاره‌اي از كشورها افزايش يافت.
هرچند امروزه برخلاف 50 سال پيش، يونسكو تنها نهادي نيست كه مي‌تواند در سطح جهان و در زمينه‌ي كتاب تغييرات مثبت ايجاد كند و سازو‌كارهاي ديگري در اين امر دخالت دارد؛ اما در زمينه‌هاي تحليل بخش كتاب، سياست‌گذاري، تدوين قانون‌هاي مربوط به كتاب و آموزش و بالأخره تشويق كتاب‌خواني و نتايج مثبت آن تجربيات فراواني كسب كرده است و مي‌كوشد آن را به ساير صنايع فرهنگي نيز بسط دهد.
اهداف يونسكو در زمينه‌ي گسترش و توسعه‌ي كتاب را مي‌توان به‌صورت زير خلاصه كرد:
_ ترويج سياست‌هاي ملي كتاب به‌عنوان بخشي از يك نگرش جامع و فراگير در مورد توسعه‌ي كتاب؛ _ توجه به انتشارات آموزشي و عمومي به‌عنوان دو عنصر مهم و جدا‌نشدني بخش كتاب؛ _ پر كردن شكاف آموزشي واطلاعاتي موجود بين كشورهاي شمال و جنوب، و جنوب _ جنوب؛ _ توجه به كليه‌ي عوامل و عناصر مؤثر در توليد و توزيع كتاب؛ _ تجديدنظر در تعاريف و ضوابط كنوني مربوط به كتاب؛ _ برقراري گفت‌وگوي سازنده بين بخشي دولتي و خصوصي در زمينه‌ي كتاب؛ _ حمايت از توسعه‌ي صنعت انتشارات محلي با اعطاي كمك به آن‌ها.
سازمان براي تحقق اهداف فوق محور‌هايي را براي دو سال آينده خود تعيين كرده است:
_ تقويت ظرفيت‌هاي محلي در زمينه‌ي كتاب و ساير صنايع‌ فرهنگي با ارائه كمك‌هاي فني و خدمات مشاوره‌يي براي تنظيم سياست‌ها، راهبردها و برنامه‌هايي كه هدف‌شان افزايش ظرفيت‌هاي توليد و توزيع كتاب در سطح ملي و منطقه‌يي است و همچنين كمك به تدوين سياست‌هاي ملي كتاب
_ ترويج ايجاد شبكه‌هاي منطقه‌يي و ايجاد يك ساز‌وكار همكاري بين منطقه‌يي با عنوان interbook و همكاري با مراكز منطقه‌يي فعال در اين زمينه مانند مركز منطقه‌يي ترويج كتاب در آمريكاي لاتين و كارائيب به مركز فرهنگي يونسكو در ژاپن، شبكه ناشران آفريقايي و برنامه‌ي همكاري آسيا و اقيانوسيه در زمينه‌ي ترويج كتاب‌خواني و توسعه‌ي كتاب و اتحاديه ناشران كارائيب
_ تشويق جريان آزاد كتاب و ساير كالاهاي فرهنگي از طريق ترويج موافقت‌نامه فلورانس و پروتكل نايروبي و ساير اسناد حقوقي
_ ترجمه و انتشار و توزيع آثار ادبي و فرهنگي مهم كشورها به زبان‌هاي ديگر در چارچوب مجموعه آثار ادبي برگزيده جهان
_ انتشار نمايه ترجمه، تنها منبع آماري مربوط به ترجمه در جهان
_ ارائه‌ي برنامه‌هايي به‌منظور تسهيل‌ دسترسي به كتاب و تشويق كتاب‌خواني بين جواناني كه از اينترنت استفاده مي‌كنند؛ مانند باشگاه كتاب‌خواني رايانه‌يي
_ جايزه‌ي ادبي براي كودكان و نوجوانان، طرح «كتاب في‌ جريده» در كشورهاي عربي، طرح كتاب‌خواني براي همه در كشورهاي آمريكاي لاتين.
در جريان سي‌ويكمين اجلاس كنفرانس عمومي يونسكو درتاريخ آبان 1380 برنامه‌ي جديد ديگري با عنوان پايتخت جهاني كتاب تصويب شد. طبق اين برنامه هر سال يك شهر توسط اتحاديه‌هاي بين‌المللي مربوط به كتاب و صنعت نشر و مؤلفين با همكاري يونسكو با عنوان پايتخت جهاني كتاب انتخاب مي‌شود و به مدت يك‌ سال (از آغاز روز جهاني كتاب تا شروع آن در سال بعد) مناسبت‌هايي به‌صورت متمركز در اين شهر اجرا خواهد شد.
روز جهاني كتاب و حق مؤلف در 5 مارس 2005 در ايرلند و بريتانيا برگزار شد و براي ترويج كتاب‌خواني طي مراسمي 13 ميليون كتاب بين مدارس و مراكز پيش‌دبستاني توزيع شد.
هرچند روز جهاني كتاب و حق مؤلف برنامه جديدي است؛ اما از سال 1995 تاكنون ميليون‌ها نفر در بيش از 100 كشور جهان به‌طور مرتب در فعاليت‌هاي مربوط به روز جهاني شركت كرده‌اند.
كميسيون ملي يونسكو _ ايران نيز طي شش دهه فعاليت خود همواره در جهت ترويج كتاب و كتاب‌خواني تلاش كرده است. انتشار مجموعه‌اي از آثار نفيس براي معرفي فرهنگ و تمدن ايران‌زمين و ترجمه آثار مهم يونسكو در زمينه‌هاي فرهنگي، علمي و آموزشي و رسانه‌يي به زبان فارسي و برگزاري نشست‌هاي تخصصي بررسي كتاب با حضور كارشناسان و صاحب‌نظران كتاب و نشر از جمله فعاليت‌هاي عمده كميسيون به‌منظور تحقق هدف فوق محسوب مي‌شود.
كميسيون ملي يونسكو «روز جهاني كتاب و حق مؤلف» را به تمامي ناشران، نويسندگان، اهل قلم و عاشقان و شيفتگان كتاب تبريك مي‌گويد.»