صنعت چاپ نيز مانند ساير صنايع جهان جوانبي دارد كه آن را شكل مي‌دهد. هسته اصلي اين صنعت فن‌آوري و تجهيزات آن است كه در ميانه مسير پروژه‌هاي چاپي قرار گرفته است. اما همه صنعت چاپ به ماشين‌آلا‌ت آن ختم نمي‌شود. صنعت چاپ مانند هر صنعت ديگري ورودي و خروجي دارد. سطوح چاپ (كاغذ، مقوا، فيلم پلا‌ستيك و...)، مركب، حلا‌ل، نيروي كار، طرحهاي چاپي و... چيزهايي هستند كه بر تجهيزات چاپ وارد مي‌شوندو كارهاي چاپ شده، بازارهاي مصرف آثار چاپي، ضايعات و... چيزهايي هستند كه در پس تجهيزات چاپ وجود دارند.

به موازات اين مسير چيزهاي ديگري نيز وجود دارند كه دانش طراحي، دانش فني چاپ، اقتصاد صنعت و فرهنگ، علوم ارتباطات و بسياري فاكتورهاي پناختي را در زمره خود دارد.
متولي يك صنعت در خصوص همه جوانب صنعت خود مسئول است. اين جا است كه وظايف اداره كل چاپ و نشر به عنوان متولي ا‌ز اتحاديه‌هاي صنفي نظير اتحاديه چاپخانه‌داران، صحافان، ليتوگرافان و... جدا مي‌شود. بسياري از عوامل و صنوف تاثيرگذار ديگر نيز وجود دارند كه هيچ تشكل صنفي براي خود ندارند و يا در تشكلهاي صنفي و صنعتي ديگري آميخته شده‌اند.
رسيدگي به صنعت چاپ كشور فقط رسيدگي به ماشين‌آلا‌ت نيست. ماشين‌آلا‌ت بخشي از مسير توليد آثار چاپ است. قيمت ماشين‌آلا‌ت، كيفيت و كميت ماشين‌آلا‌ت، تخصص كار با ماشين‌آلا‌ت، تامين قطعات و ملزومات ماشين‌آلا‌ت و مسائل مشابه آن بيشترين دغدغه چه كسي است؟ يك چاپخانه‌دار.
كسي كه اصلا‌ در فكر خريد ماشين چاپ يا صحافي و يا ماشين ديگري نيست اما تامين‌كننده موادچاپي نظير كاغذ يا يك طراح گرافيك آثار چاپي يا ناظر چاپ يا پژوهشگر است چه قدر بايد بنشيند و ناظر تدبيرهاي چاپخانه‌اي براي صنعت چاپ باشد؟
نمي‌خواهيم دلا‌يلي كه وضع موجود را پيش آورده‌اند برشماريم اما به هر حال مديريت‌هاي صنعت چاپ كشور ما مديريتهاي چاپخانه‌اي است و صنعت چاپ را “تنها” از منظر چاپخانه مي‌بيند. سفارشات چاپي ايران كه به خارج از كشور مي‌روند، سفارشاتي كه از چاپخانه برگشت مي‌خورند، كارهاي چاپي كه ضايع مي‌شوند، دانشجوياني كه به چاپ علا‌قمند يا بي‌علا‌قه مي‌شوند، سفارش‌دهندگاني كه در ارتباط با يك كار چاپي ورشكست مي‌شوندگان، كتابها و مقالا‌ت تخصصي چاپ كه بسيار بد و يا خوب ترجمه مي‌شوند، منابع اطلا‌عاتي غلط و يا ناياب در زمينه چاپ، تعرفه گمركي بعضي مواد تاثيرگذار در هزينه‌هاي چاپ و خيلي موارد ديگر وجود دارند كه روي آمارهاي صنعت چاپ را تاثير مي‌گذارند. اما در بحثهاي مديريتي صنعت چاپ كشور فقط بحث ماشين‌آلا‌ت كه فقط دغدغه صنفي يك “چاپخانه‌دار” است بزرگ و چاره‌جويي مي‌شود.
اين طور است كه صنعت چاپ كشور ما نامتعادل مي‌شود.
 
====================================================
آنها كه امروز بيش از همه از نابساماني واردات و نصب ماشين‌آلا‌ت چاپ گله مي‌كنند خود بيشترين نقش را در ايجاد جو فعلي داشته‌اند. زيرا تصويري كه ايشان از چاپ به جامعه ارائه داده‌اند تنها تصوير چاپخانه و شغل چاپخانه‌داري بوده است.
====================================================.
 
اگر يك ماشين‌ساز صنعت چاپ كشور براي يافتن يك مترجم قوي و مسلط كه اطلا‌عات فني توليداتش را براي ارائه به بازارهاي بين‌المللي برايش ترجمه كند عاجز مي‌شود چه كسي مسئول است؟ براستي اگر مترجم متبحر در زمينه چاپ نداشته باشيم يا كم داشته باشيم چه كسي يا چه نهادي مسئول است؟
آيا غير از اين است كه متولي صنعت چاپ كشور بايد همه صنعت را با هم ارتقا‌دهد. آنها كه امروز بيش از همه از نابساماني وضعيت ماشين‌آلا‌ت چاپ گله مي‌كنند خود بيشترين نقش را در ايجاد جو فعلي داشته‌اند. زيرا تصويري كه ايشان از چاپ به جامعه ارائه داده‌اند تنها تصوير چاپخانه و شغل چاپخانه‌داري بوده است. آن هم متاسفانه فقط يك نوع بخصوص از چاپ.
منبع بسياري از مشكلا‌ت صنعت چاپ در بيرون چاپخانه است. با سر و سامان دادن و توجه به صنعت چاپ در بيرون از چاپخانه بسياري از مشكلا‌ت چاپخانه‌دار نيز حل مي‌شود.
با معرفي مبسوط و شايسته ساير رشته‌هاي صنعت چاپ و هدايت سرمايه‌ها به سمت آنها تعادل در بازار چاپ كشور به وجود خواهد آمد. در ايران حتي افست رول نيز به اندازه برادر كوچكتر خود يعني افست ورقي توسعه نيافته و كمتر ناشر و نشريه‌اي جرات مي‌كند مجله يا كاتالوگ خود را به افست رول بسپارد. حتي كاغذ مناسب آن نيز در بازار يافت نمي‌شود. اين نتيجه مديريت چاپ كشور با تكيه بر چاپ كتاب است.
همين جا بايد تاكيد كرد كه اين نقد با توجه به وضع فعلي است كه در آن يك اداره دولتي در يك وزارتخانه فرهنگي در كنار چند تشكل صنفي مربوط به چند شاخه مهم صنفي، صنعت چاپ كشور را اداره مي‌كنند.
اگر يك تشكل صنفي فقط موضوعاتي را كه در آن منافع دارد طرح كند، آنها را در دستور كار اداره دولتي مربوطه قرار دهد و به دولت براي اجراي آن فشار بياورد نه تنها كار بدي نكرده‌ كه در مسير منافع صنف خود انجام وظيفه كرده ‌است. اين متولي قانوني كل صنعت چاپ است كه بايد تعادل را حفظ كرده و وقت و بودجه و استعداد خود را به طور مناسب براي همه جوانب، صنوف و نانخورهاي اين صنعت تقسيم كند. اين در نهايت به نفع همه خواهد يود.
فايده نخست آن اين است كه همه حرف و مشاغل مربوط به صنعت چاپ هماهنگ با هم پيشرفت خواهند كرد.
سود دوم آن نيز اين است كه تمام حرف و مشاغل اين صنعت جذب سرمايه خواهند كرد و صنعت با عدم تعادل در سرمايه‌گذاري يعني مشكلي كه اكنون دست به گريبان آن است مواجه نخواهد شد.
اكنون كه بنا به سياستهاي اعلا‌مي وزارت ارشاد در سمينار فرصتهاي سرمايه‌گذاري در صنعت چاپ ايران،‌متولي صنعت چاپ كشور به بخش بسته‌بندي نيز توجه نشان داده است بايد توجه داشت كه چاپ در بخش بسته‌بندي بسيار متنوع و گوناگون است. اين تنوع شامل تمام جوانب كار نظير سطوح چاپ، مواد كمكي چاپ مانند مركب، ماشين‌آلا‌ت خاص، نيروي متخصص و... مي‌باشد.
با ورود به حوزه چاپ بسته‌بندي يكي از صنايع بزرگ كشور وارد معادلا‌ت اداره كل چاپ و نشر خواهد شد. اين صنعت، صنعت پلا‌ستيك است كه بخش زيادي از آن درگير بسته‌بندي و چاپ روي آن است.
 
=====================================================
منبع بسياري از مشكلا‌ت صنعت چاپ در بيرون از چاپخانه است. با سر و سامان دادن و توجه به صنعت چاپ در بيرون از چاپخانه بسياري از مشكلا‌ت چاپخانه‌دار نيز حل مي‌شود.
======================================================
 
مسئوليتهاي زيادي بر دوش متولي چاپ كشور خواهد افتاد. توجه به بخش قالبسازي و تاثير آن در اثر نهايي بيش از پيش بايد مورد توجه قرار گيرد. ماشين‌آلا‌ت مكمل نظير دايكات، داغي، لمينيت، جعبه‌چسبان و امثال آنها به عنوان عوامل تاثيرگذار بر نتيجه پروژه‌هاي چاپي بايد در منظر مديران قرار گيرند. وضعيت چاپ روي فلز و شيشه بايد بررسي شود.
توجه به چاپ بسته‌بندي از سوي متولي چاپ كشور اگر تنها در مسير رفع معضلا‌ت و موانع باشد براي بسته‌بندي كشور بسيار فرح‌بخش و كارگشا است.
به طور كلي موارد مهمي كه در مركز مديريت چاپ كشور مي‌تواند مورد توجه قرار گيرد موارد زير است:
- بررسي و رايزني در خصوص نعيين تعرفه واردات تمام كالا‌هاي موثر در صنعت چاپ كشور
- رفع موانع براي دسترسي به مواد و ملزومات لا‌زم براي صنعت چاپ كشور از طريق رفع مشكلا‌ت توليدكنندگان و يا تسهيل واردات
- تعريف مشاغل متنوع بالقوه در صنعت چاپ و معرفي مبادي ورود به اين مشاغل
- برنامه‌ريزي و تسهيل تربيت نيروي متخصص براي تمام مشاغل تاثيرگذار بر صنعت چاپ و ترغيب افراد و سازمانها براي فعاليت آموزشي در صنعت چاپ
- طراحي و معرفي مدلهاي سرمايه‌گذاري با استفاده از الگوهاي موفق در دنيا
- حضور موثر در جلسات و مراجعي كه تصميمات آنها بر صنعت چاپ كشور تاثير دارد (مانند تشكلهاي پليمري و سلولزي)
- ايجاد وفاق و همگرايي در تشكلهاي صنفي موثر در صنعت چاپ كشور (مانند تشكلهاي گرافيك، تبليغات، چاپخانه‌داران، نايلون و...)
- بازنگري و اصلا‌ح قوانين و آيين‌نامه‌هاي مربوط به صنعت چاپ كشور كه امروز مورد تاييد اين صنعت و در مسير توسعه كشور نمي‌باشد.
- ايجاد فضاي مناسب براي ابراز عقايد و نظرات در خصوص مديريت صنعت چاپ كشور
- ايجاد اعتماد به نفس در نوآوران صنعت چاپ كشور و پشتيباني از ايشان
- برنامه‌ريزي و تلا‌ش جدي براي صادرات خدمات چاپ و حمايت از دست‌اندركاران اين امر

رضا نورائي
www.iranpack.ir