با آغاز شمارش معكوس براي معرفي برنده جايزه نوبل ادبيات امسال، همچون سال‌هاي گذشته حدس و گمان و بحث و جدل‌هاي فراواني در اين باره به راه افتاده است.

به نقل از رويتزر، پنج‌شنبه اين هفته برنده جايزه نوبل ادبيات معرفي خواهد شد؛ اما گمانه‌زني ها براي اين‌كه چه كسي برنده امسال جايزه نوبل ادبيات خواهد بود، حرف و حديث‌هاي بسياري را به همراه داشته است. در اين ميان، فهرستي از نام‌هاي آشناي ادبيات جهان وجود دارد كه هر سال عده‌اي به سراغ آن‌ها مي‌روند؛ از «فيليپ راث» گرفته تا «هاروكي موراكامي» و «ماريو بارگاس يوسا».

بر اساس پيش‌بيني موسسه انگليسي «لادبروكز»، «كلوديو ماگريس»، روزنامه‌نگار و محقق ايتاليايي شانس بيشتري براي دريافت جايزه نوبل امسال دارد. اين موسسه، شانس‌هاي بعدي را «آموس اوز» ـ از رژيم صهيونيستي ـ و «جويس كرول اوتس» نويسنده آمريكايي مي‌داند. در انتهاي فهرست اين موسسه هم در مقام يك به 150، نام «باب ديلن» خواننده و ترانه‌نويس آمريكايي كه امسال جايزه پوليتزر را دريافت كرد، به چشم مي‌خورد. 

با اين حال اعلام نظر پيش از موعد يكي از داوران اين جايزه يعني «هوراس انگدال» كه سه‌شنبه هفته گذشته در مصاحبه با آسوشيتدپرس اعلام كرد هيچ نويسنده آمريكايي در رقابت امسال طرفي نمي‌بندد، موجب اظهار نظرها و گمانه زني‌هاي متفاوتي در اين باره شده است. 

نشريه نيويورك تايمز در تحليلي مفصل، در پاسخ به اين گفته آقاي انگدال مروري بر برندگان سال‌هاي پيش نوبل انداخته و يادآور شده كه آخرين آمريكايي برنده نوبل «توني موريسون» است كه در سال 1993 اين جايزه را از آن خود كرد. اين نشريه با اشاره به اظهارات انگدال كه گفت ادبيات آمريكا مثل جزيره‌اي در خود فرو رفته و منزوي است.» مي پرسد: چگونه است كه آثار نويسندگاني مثل فيليپ راث و جان آپدايك در اروپا حتي بيشتر از آمريكا طرفدار دارند؟ ... ما براي بالا رفتن فروشمان نيست كه جايزه پوليتزر يا جايزه ملي كتاب را اهدا مي‌كنيم، اما به نظر مي رسد داوران نوبل بيشتر به فكر فروش كتاب‌هاي حوزه خودشان در كشور سوئد – كه مردم كتاب‌خواني دارد- و ديگر كشورهاي جهانند. 

«هوراس انگدال» همچنين گفته بود «اروپا همچنان مركز ادبي جهان است و نويسندگان آمريكايي، زيادي احساساتي‌اند و گرايش دارند درباره فرهنگ توده‌اي خودشان بنويسند.» 

نويسنده نيويورك تايمز در پاسخ به اين مساله مي گويد: «اين افتخار نويسندگان ماست كه از مسايل كشور خودشان و مردمشان بنويسند. ما نيازي نداريم كه با استفاده از استعاره‌ها، قهرمان‌هاي اسطوره‌اي و تمثيل ها به ديگران بباورانيم داريم چيزهاي مهمي مي‌نويسيم و اين همان چيزي است كه آكادمي‌نشينان سوئد به دنبال آنند.» 

نشريه «گلاب اند ميل» هم با مقايسه جايزه نوبل با جايزه ادبي گيلر كانادا و جايزه معتبر ادبي «من بوكر» انگليس ياد آور شده است: تغيير هيات‌داوران و معرفي فهرست اوليه و نهايي و پس از آن برنده نهايي روندي است كه به دوستداران ادبي كمك مي كند خود را در مسير انتخاب اين جايزه ببينند و همپاي انتخاب برترين‌هاي سال حركت كنند.
 
نويسنده اين مقاله مي‌گويد جايزه نوبل هر سال بدون اين كه فهرستي از برترين‌هاي سال را معرفي كند به انتخاب برترين نويسنده اقدام مي كند.
 
نيويورك تايمز با تاكيد بر بخشي از اظهار نظر آقاي انگدال كه گفته بود آمريكايي‌ها به «ديالوگ بزرگ» بين‌المللي كاري ندارند، مي گويد اين به آن معني نيست كه آكادمي سوئد پيشتاز حركت‌هاست؛ زيرا واقعا چندان علاقه‌اي به «ديالوگ بزرك» ندارد. پابلو نرودا، شاعر شيليايي، برنده جايزه نوبل نشد، تا زماني كه «آرتوز لاندكويست» مترجم اشعارش به زبان سوئدي  به او راي داد. او همچنين گراهام گرين را هم برگزيد؛ كسي كه از نظر سياسي تقريبا همان اندازه چپ بود كه نرودا شمايلي از آن بود. مترجم آقاي ژائو هم تقريبا همين نقش را براي نويسنده چيني ايفا كرد. 

نويسنده اين مقاله با يادآوري يكايك انتخاب‌هاي سياسي كه در سال‌هاي گذشته صورت گرفته، از نويسندگان بزرگي چون تولستوي، پروست، جويس و ناباكوف و بورخس ياد مي‌كند كه هرگز اين جايزه به آن‌ها تعلق نگرفت؛ اما به عنوان برترين نويسندگان جهان شناخته مي‌شوند و در كنار آن به «آلفرده يلي‌نك» نويسنده و نمايشنامه‌نويس اتريسي اشاره مي‌كند كه سال 2004 اين جايزه را دريافت كرد و همان سال يكي از هيات داوران با اعتراض به اين انتخاب گفت او به دليل فعاليت‌هاي فمينيستي برنده اين جايزه شده است. همچنين داريو فو كه حتي براي ايتاليايي‌ها چندان نام شناخته شده‌اي نبود، بعد از دريافت اين جايزه مطرح شد و هارولد پينتر نيز اين جايزه را در حالي دربافت كرد كه مخالف ورود آمريكا به عراق بود؛ اما بهترين آثارش را 40 سال پيش يا حتي پيشتر از آن نوشته بود. 

نويسنده نيويورك تايمز با اشاره به اين‌كه همين مقام روز بعد و در گفت و گو با نشريه انگليسي گاردين، اندكي از موضع پيشين خود عدول كرد و بر اين امر تاكيد كرد كه برمبناي خواست آلفرد نوبل بنيانگزار جايزه نوبل به مليت يك نويسنده اعطا نمي‌شود، نوشت با اين وجود، همه آمريكايي ها به اندازه‌اي شجاعت دارند كه به جايزه امسال فكر نكنند. 

انگدال به گاردين گفته بود: «مليت يك نويسنده اصلا مهم نيست و وقتي ما به داوري نامزدهاي آمريكا مي‌پردازيم، همان‌گونه به ادبيات آمريكا نگاه مي كنيم كه به ادبيات ديگر كشورهاي جهان.» 

اما نيويورك تايمز چنين پيشنهاد مي‌كند: اگر مي‌خواهيد شرط‌بندي كنيد، روي كسي حساب كنيد كه هيچ كس در اين سرزمين تاكنون نامي از او نشنيده باشد. بهتر از همه اين است كه به كسي فكر كنيد كه اصلا چيزي منتشر نكرده باشد. براي مثال «لادبروسكي» انگليسي مي‌تواند در صدر قرار گيرد و «كلوديو ماگريس»، رمان‌نويس و مقاله‌نويس ايتاليايي، پس از او. بعد از اين دو هم مي توان نام آدونيس، شاعر سوري را قرار داد. 

اين دوره جايزه نوبل هم مثل همان دوره‌هايي است كه داريو فو، طنزپرداز ايتاليايي (سال 1997) برنده شد، يا «ژائو ژينگ جيان» نويسنده و نمايشنامه نويس چيني در سال 2000 و «آلفرده يلي‌نك» نويسنده و نمايشنامه‌نويس اتريشي در سال 2004. در تمام اين موارد آمريكايي ها سر شان را تكان دادند و گفتند «ها؟!» 

اما اگر كسي را انتخاب كنيد كه همه تلاشش را به نفع يا عليه يك رژيم غيرمردمي به كار گرفته باشد، باز از اين هم بهتر است. همان طور كه در سال 2001، «ام.اس. نايپل» كه در ترينيداد متولد شده اما به انگلستان نقل مكان كرده و هيچ نگاه سياسي درستي هم نداشته اين جايزه تعلق گرفت. يا در سال 2003 كه «جي.ام.كوتزي» نويسنده‌اي كه در آفريقاي جنوبي متولد شد و مليت استراليا را برگزيد يا سه سال بعد «اورهان پاموك»، نويسنده ترك  برنده شد، وضع بهتر از اين نبود. نويسندگاني كه براي مسايل سياسي مي نوشتند و به همين دليل فوق العاده ارزيابي مي شدند. به همين دليل شايد بهترين نويسنده امسال اسماعيل كاداره آلبانيايي باشد.