اقتباس از آثار ارزشمند ادبي در سينماي ايران طي سه دهه اخير از دغدغه هاي اصلي دست‌اندركاران اين عرصه از جمله فيلمسازان بوده است. به طوري كه فيلمسازان صاحب نامي چون «عباس كيارستمي»، «ابراهيم حاتمي كيا»، «ناصر تقوايي»، «بهرام بيضايي»، «مسعود كيميايي»، «داريوش مهرجويي» و «بهمن فرمان آرا» با بهره گيري از آثار ادبي ايراني و خارجي سعي در برقراري پيوند هرچه بيشتر سينما و ادبيات داشتند.

بسياري از فيلمسازان سينماي ايران طي ساليان گذشته علاوه بر فعاليت در عرصه سينما و توليد آثار اقتباسي، دستي هم به قلم برده اند و علاوه بر نگارش تعدادي فيلمنامه كه اكثر آنها در قالب يك فيلم به تصوير كشيده شده است، كتاب هاي متعددي را تاليف و ترجمه كرده اند كه البته اغلب آثار منتشر شده توسط اين فيلمسازان به دليل شناخت مخاطبان هنر هفتم از صاحبان اثر، با استقبال خوب مخاطبان مواجه شده اند. 

از سوي ديگر زندگي پر فراز و نشيب برخي از فيلمسازان صاحب سبك سينماي ايران نيز اين فرصت را به نويسندگان داده تا زندگينامه آنها را در قالب يك كتاب به نگارش درآورده و منتشر كنند.

33 فيلمنامه و نمايشنامه منتشر شده

دو فيلمنامه «تاريخ سري سلطان در آبسكون» و «زمين» طي هفته اخير در بازار نشر منتشر شد. اين دو اثر به ترتيب در سالهاي 1363 و 1361 توسط «بهرام بيضايي» نويسنده و كارگردان سينماي ايران به نگارش درآمده‌اند. فيلمنامه «تاريخ سري سلطان در آبسكون» هفته گذشته به چاپ سوم رسيد و نشر «روشنگران و مطالعات زنان» اين اثر را در تيراژ 2000 نسخه وارد بازار نشر كرد. فيلمنامه «زمين»از همين نويسنده نيز توسط اين ناشر به چاپ چهارم رسيد و هفته اخير در بازار نشر عرضه شد. 

اين ناشر همچنين در آينده نزديك تازه‌ترين كتاب پژوهشي و تحقيقي درباره آثار «بهرام بيضايي» را چاپ و منتشر مي‌كند. اين كتاب با عنوان «تن‌پوشي از آيينه» در قالب کتاب های تحقیقی و پژوهشی به بررسي پژوهشي آثار بهرام بيضايي می پردازد. «رسول نظر‌زاده» مولف اين كتاب تحقيقي است. 

انتشارات مطالعات و روشنگران زنان در كار انتشاراتي خود شاخه‌اي را به چاپ كتاب‌هايي از بهرام بيضايي اختصاص داده است و در اين زمينه تا به حال 33 عنوان كتاب به قلم وي چاپ و منتشر كرده است. در ميان اين آثار بيشترين استقبال از كتاب نمايشنامه «مرگ يزد گرد» صورت گرفته كه چاپ هفتم آن در سال 1383 تجديد شد. نمایشنامه «سهراب کشی» و فیلمنامه‌های «لبه پرتگاه» و «مقصد» نيز از ديگر آثار بيضايي به شمار مي آيند.

«حسد»، «جسدهاي شيشه اي» و «زخم عقل»
 
«مسعود كيميايي» كارگردان پيشكسوت سينماي ايران‌ كه پيش از اين رمان دوجلدي «جسدهاي شيشه‌اي» را به بازار كتاب عرضه كرده بود، تازه ترين رمانش به نام «حسد» را از سوي نشر (ثالث) به اداره كتاب داد. دستمايه اصلي مسعود كيميايي براي رمان دوم خود، زندگي عين القضات همداني، عارف نامدار قرن پنجم هجري بود كه در ميانسالي به شكلي فجيع كشته شد. كتاب «جسدهاي شيشه‌اي» ابتدا از سوي نشر (ورجاوند) و (آتيه) به بازار كتاب راه يافت و تازه‌ترين چاپ آن را انتشارات (اختران) به بازار كتاب عرضه كرده است. 

كيميايي در آن داستان هم مضموني تاريخي- سياسي را براي رمان خود انتخاب كرده بود. 

علاوه بر اين دو رمان، مسعود كيميايي دفتر شعري به نام «زخم عقل» را هم منتشر كرده است. 

كيميايي پيش از اين در سال ۷۷ فیلم نوشت «عین‌ القضات» را منتشر كرده بود. قرار است اين رمان پس از طي مراحل انتشار، توسط نشر (ثالث) روانه بازار كتاب شود.

نگارش سه كتاب از سه شاعر معاصر
«عباس كيارستمي» هم از فيلمسازان مطرح سينماي ايران و جهان به شمار مي رود كه چندي پيش دو كتاب تحت عنوان «سعدي از دست خويشتن فرياد» و «حافظ به روايت كيارستمي» را وارد بازار نشركرد. 

كتاب «حافظ به روايت كيارستمي» كه با استقبال مخاطبان مواجه شد توسط نشر (فرزان روز) در بيست و يكمين نمايشگاه بين المللي كتاب تهران عرضه شد و كتاب «سعدي از دست خويشتن فرياد» نيز هفته گذشته توسط نشر (نيلوفر) تجديد چاپ شد.
 
اين فيلمساز درباره تاليف و گردآوري كتاب جديد خود «ديوان شمس» مي گويد: براي شروع تاليف اين كتاب ابتدا بايد بيشتر مطالعه كنم تا ببينم مي توان با نگاه ديگري به اين موضوع پرداخت و آيا نتيجه اين كار رضايت من را جلب خواهد كرد يا خير و سپس تاليف كتاب مورد نظر را آغاز كنم. 

همچنين تعدادي از آثار عكاسي «عباس كيارستمي» در قالب يك كتاب با عنوان «درختان و كلاغ ها» گردآوري شده اند. مقدمه اين كتاب توسط «عليرضا سميعي آذر» به نگارش در آمده و «سهراب مهدوي» اين مقدمه را به زبان لاتين ترجمه كرده است. مجموعه عكس هاى «درختان و كلاغ ها» كه به شيوه رنگى در قالب يك كتاب ارائه شده اند، نمايى آرام از تركيب بندى خطى درختان را به بيننده نشان مى دهند كه با حضور يك پرنده يا دسته اى از پرندگان اين ريتم آرام شكسته شده است. 

50 سال عكاسي‌ در يك كتاب
«ناصر تقوايي» از ديگر فيلمسازان مطرح سينماي ايران نيز براي برگزاري نمايشگاه عكس و انتشار مجموعه پنجاه سال عكاسي‌اش، مشغول جمع‌آوري و دسته‌بندي عكس‌هاي خود است. 

اين فيلمساز از دوران دبيرستان تا به حال عكاسي كرده‌ است كه هر كدام از آثار وي تقسيم‌بندي‌ و موضوع‌هاي متفاوتي دارد. مجموعه عكس هاي تقوايي موضوعات مختلفي دارد، شغل‌هاي قديمي ايران، كوهستان‌هاي ايران، معماري قديمي ايران و كويرهاي ايران.

 وي قصد دارد يكي، دو آلبوم از عكس خود را در قالب كتاب به چاپ برساند. وي در طول اين سالها تعداد زيادي فيلمنامه نيز نوشته‌است.«كاغذ بي‌خط»‌ از جمله فيلمنامه هاي ناصر تقوايي است كه سال 1381 توسط نشر (توفيق‌ آفرين‌) با قيمت 2950 تومان وارد بازار نشر شد. اين‌ كتاب‌ فيلم‌ نوشته‌ «كاغذ بي‌خط»‌ است‌.

ركورد در اقتباس، تاليف و ترجمه
دو نمایشنامه ای که مهرجویی از «سام شپارد» ترجمه کرده است «کودک مدفون» و «غرب واقعی» نام دارند که در قالب یک کتاب جیبی پالتویی توسط نشر (هرمس) منتشر شده که دربیست و یکمین نمایشگاه بین المللی کتاب تهران عرضه شد.
 
داريوش مهرجویی پيش از اين درباره نمایشنامه های «سام شپارد» و ترجمه آنها گفته است: «کودک مدفون» و «غرب واقعی» نمایشنامه هایی بود که من دوست داشتم خودم اجرا کنم و چون ترجمه خوبی از این آثار وجود نداشت، بنابراین خودم آنها را ترجمه کردم و یکی، دو سال پیش درخواستی برای اجرای آنها ارائه دادم که متاسفانه عملي نشد. نشر «هرمس» اين كتاب را در تيراژ 3000 جلد منتشر كرده است.
 
داریوش مهرجویی فیلمساز و تحصیل کرده فلسفه است و تاکنون کتابهایی چون «بعد زیبایی شناختی و زیباشناختی واقعیت» اثر «هربرت مارکوزه»، «یونگ، خدایان و انسان مدرن» نوشته «آنتونیو مورنو» و نمایشنامه های «درس» و «آوازه خوان طاس» از «اوژن یونسکو» را هم ترجمه کرده است.
 
همچنين کتاب «داریوش مهرجویی؛ نقد آثار: از بانو تا مهمان مامان» به قلم «علیرضا قزوه شیخلو» و «مهدی وفایی» در شمارگان 3000 نسخه و در 390 صفحه از سوی انتشارات (هرمس) منتشر شده است.
در این کتاب سعی شده است تا با پرداختن به بخشی از فیلمها و سینمای مهرجویی - از «بانو» تا «مهمان مامان» به شکلی تحلیلی به زوایای پنهان معانی مختلف و دنیاهای چند لایه فیلمها و سینمای مهرجویی پرداخته شود. 

كتاب «شهر آلوده» و عمليات مرصاد
كتاب خاطره « ابراهيم حاتمي كيا» نويسنده و كارگردان سينماي ايران، از عمليات مرصاد در مجموعه خاطرات «شب خاطره» توسط انتشارات (سوره مهر) منتشر شد.
 
«شب خاطره» مجموعه خاطرات مردان و زنان جنگ است كه دوازده سال است در اولين پنجشنبه هاي هر ماه زير سقف تالار انديشه حوزه هنري گوشه اي از خاطرات دوران دفاع خود را تعريف مي كنند. 

كتاب « شب خاطره» گزيده اي از خاطراتي است كه در شب هاي خاطره بازگو شده و «مجتبي عابديني» در دفتر ادبيات وهنر مقاومت آن را جمع آوري كرده است. اما خاطره حاتمي كيا در اين كتاب با عنوان «شهر آلوده است» مربوط به عمليات «مرصاد» است. «شب خاطره» حاوي خاطرات ديگري از « زنده ياد سيد علي اكبر»، « احمد، احمد»، « رضا ايران منش»، « محمد رضا ترابي زاده»، « سيده زهرا حسيني»، «عليرضا رحيمي»،« رحيم صفوي»، شهيد « علي صياد شيرازي»، « محمد رضا طالقاني»، «حسين مظفر»، زنده ياد « رسول ملاقلي پور»، « علي ميلاني»،« فاطمه ناهيدي» ، « محمد نظام اسلامي» ، « مينا نظامي» و« بيژن نوباوه» است. 

اين كتاب در 146 صفحه در شمارگان دو هزار و 200 نسخه با قطع رقعي و باقيمت هزار و900 تومان به چاپ رسيده.

 همچنين «چيستا يثربي» رمان‌ جديد خود را از پشت صحنه فيلم «دعوت»، آخرين ساخته ابراهيم حاتمي كيا به نگارش درآورده است. اين فيلم پس از پايان اكران در بازار نشر عرضه خواهد شد. 

تصويري از زندگي يك فيلمساز در بازار نشر 

«بهمن فرمان آرا» ديگر فيلمسازي كه علاوه بر فعاليت در عرصه سينما، مترجم و منتقد نيز هست. فیلمهای «خانه قمر خانم»، «شازده احتجاب»، «شطرنج باد»، «سایه های بلند باد»، «بوی کافور عطر یاس»، «خانه ای روی آب» و «یک بوس کوچولو» از جمله آثار اين فيلمساز به شمار مي آيند. 

فعاليت مستمر اين فيلمساز در عرصه سينما باعث شد تا نشر «آگاه» كتاب «بوي كافور،عطرياس» را در تيراژ 2200 جلد در بازار نشر عرضه كند. اين كتاب كه مروري بر آثار «بهمن فرمان آرا» است، توسط «زوان قوكاسيان» به نگارش درآمده است. قيمت كتاب «بوي كافور،عطر ياس»با قيمت 1900 تومان، با تخفيف ويژه در دسترس مخاطبان خواهد بود.