محمدرضا بایرامی، قاسمعلی فراست و محمود جوانبخت در یک نشست ادبی درباره رمان «پرسه در خاک غریبه» نوشته احمد دهقان سخن گفتند و آن را مهم‌ترین رمان دهه ۸۰ دانستند.

به گزارش خبرگزاری خبرآنلاین، در نخستین جلسه از مجموع جلسات نقد ادبیات پایداری که شب گذشته ۲ تیر در سالن اجتماعات ستاد ساماندهی فعالیت‌های سازمان‌های مردم‌نهاد شهر تهران، و با حمایت این ستاد برگزار شد، کتاب «پرسه در خاک غریبه» احمد دهقان نقد شد.

این جلسات به همت مجمع خبرنگاران و نویسندگان مطبوعاتی دفاع مقدس و بنیاد شعر و ادبیات داستانی با حضور نویسندگان و پیشکسوتان هشت سال دفاع مقدس برگزار می‌شد.

اعضای مجمع خبرنگاران و نویسندگان مطبوعاتی دفاع مقدس دو زیست‌اند

سعید عیلامیان، دبیرکل مجمع خبرنگاران و نویسندگان مطبوعاتی دفاع مقدس نخستین سخنرانی بود که ترجیح داد نخست درباره مجمع خبرنگاران و نویسندگان مطبوعاتی دفاع مقدس سخن بگوید:‌ «این مجمع ۱۱۵ عضو دارد و همین موجب می‌شود همین موجب می‌شود که از ظرفیت خوبی برای فعالیت در حوزه دفاع مقدس بهره‌مند باشیم.»

او اعضای این مجمع را دو زیست خواند به این معنی که هم سابقه روزنامه‌نگاری دارند و هم در کسوت نویسندگی ایفای نقش می‌کنند. احمد دهقان و محمدرضا بایرامی از جمله نویسندگانی بودند که از نظر او در این فهرست قرار داشتند.

او افزود: «هشت سال دفاع مقدس نشان داد که این فرهنگ، فرهنگ دفاع‌، امنیت‌، آسایش و مردم ما است و به واسطه آن به صورت مستقیم و غیرمستقیم می‌توانیم کشور را بیمه کنیم. آنچه که در این سی و چند سال اخیر قلدرهای ستم‌خوار جهانی به عنوان «گزینه نظامی» مطرح می‌کنند، اما توان اجرایی ان را ندارند به دلیل نقش دفاع مقدس است. همین هشت ساله درخشان ایران و پایداری مردم کشورمان نشان داد که این تهدیدها همواره در زیر میز یا ته میز باقی خواهند ماند. از همین رو اهمیت پرداختن به موضوع هشت سال دفاع مقدس که قطعه افتخارآمیز تاریخ معاصر ایران است بیش از پیش نمایان می‌شود.»

اتفاقات ۸۸ باعث شد «پرسه در خاک غریبه» دیده نشود

محمود جوانبخت، از نویسندگان حوزه دفاع مقدس نخستین سخنرانی بود که درباره کتاب «پرسه در خاک غریبه» احمد دهقان سخن گفت. او با اشاره به زمان چاپ کتاب گفت: «متاسفانه کتاب در مقطعی از تاریخ ایران به چاپ رسید که تحت تاثیر حوادث آن زمان قرار گرفت. این کتاب در سال 1388 منتشر شد و به اندازه خودش دیده نشد. این در حالی است که می‌توان گفت «پرسه در خاک غریبه» از کتاب دیگر احمد دهقان با عنوان «سفر به گرای 270 درجه» چند سر و گردن بالاتر است.»

این نویسنده اظهار داشت که این کتاب می‌توانست به عنوان مهم‌ترین کتاب دفاع مقدس خلاق و رمان دهه ۸۰ معرفی شود چون صاحب دیدگاه است: «در این کتاب نویسنده با توجه به حرف‌ها ، نگاه و دیدگاهی که نسبت به جنگ دارد تفکر جدیدی را رقم زده است که به روش دراماتیزه یا قصه پردازی و درقالب یک قصه روان با نثری سرراست مطالب خودش را بیان کرده است. مطالب در این کتاب به گونه‌ای پرتپش و کشش به صورت موفق بیان شده است و توانسته است دسته‌ای از رزمندگان را که در دل حادثه فرورفته است نشان دهد. نقطه قوت این است که احمد دهقان توانسته است یک دسته را به مثابه یک وجود واحد در نظر بگیرد و به آن بپردازد.»

او همچنین در پاسخ به پرسشی در رابطه با اینکه آیا می‌توان کتاب و رمان‌های احمد دهقان را با آثار کشورهای دیگر که که مرتبط به جنگ هستند مقایسه کرد؟‌، گفت: فکر نمی‌کنم بتوان این کار را انجام داد، چرا که احمد دهقان را باید با خودش مقایسه کرد. به این دلیل که احمد دهقان بسیار شبیه نوشته‌هایش است. او همواره در آثار خودش مانند «روزهای آخر» یا «من قاتل پرستان هستم» که برخی‌ها معتقدند کار تلخی بود بسیار دغدغه جنگ دارد. او هیچ وقت درباره قصه‌ای که می‌نویسد با کسی صحبت نمی‌کند و از این جهت شاید نتوانیم احمد دهقان را مقایسه بکنیم. یادم می‌آید آن زمان‌ها آقای حاتمی‌کیا گفته بود: «اگر نگاتیوی غیر از دفاع مقدس آوردند آن را آتش بزنید.» اما او بر سر حرفش نماند. ولی احمد دهقان از همان ابتدا که کار نوشتن را آغاز کرده است‌، به موضوع دفاع مقدس پرداخته است و به دلیل این است که او از 15 سالگی تا 22 سالگی که گل زندگی‌اش به حساب می‌آید را در جنگ گذرانده است.»

محمدرضا بایرامی، از دیگر نویسندگان حوزه ادبیات دفاع مقدس، دومین سخنرانی بود که درباره دهقان سخن گفت. او دهقان را نویسنده‌ای دانست که از انبوهی اطلاعات برخوردار است و اشراف کاملی در کارش دارد و افزود: «این در حالی‌ست که برای نوشتن او فضا و شرایط مناسب نیست. احمد دهقان در کارهایش تکیه‌گاه تجربی دارد، چون خودش در جنگ حضور داشته و همین باعث می‌شود که بتواند به خوبی قلم بزند.»

او هم گفت که به نظر همه نویسندگانی که احمد دهقان را می‌شناسند، «پرسه در خاک غریبه» رمان مهمی برای دهه ۸۰ است اما برایش عجیب است که این رمان چنان که باید دیده نشد.

بایرامی افزود: «در واقع ادبیات داستانی دفاع مقدس یا پایداری ظاهرا سرنوشت دیگری جز این ندارد که نادیده گرفته شود یا حتی گاهی نسبت به آن عناد ورزی شود. قطعا اگر کسی دغدغه نوشتن در حوزه دفاع مقدس را داشته باشد این را درک خواهد کرد.»

مگر چند نفر مثل احمد دهقان داریم؟ 

بعد از بایرامی نوبت به قاسمعلی فراست رسید که به تقسیم‌بندی نویسندگانی که در حوزه ادبیات دفاع مقدس قلم می‌زنند پرداخت: «در حوزه جنگ ما با سه گروه از نویسندگان برخورد داریم. گروه اول کسانی هستند که جنگ را مصادره خودشان کرده‌اند و به دروغ می‌گویند که فقط آنها در جنگ بوده‌اند و نقش داشته‌اند. گروه دوم نیز کسانی هستند که چون احساس می‌کنند اکنون بازار این حوزه گرم است به حوزه ادبیات جنگ می‌پردازند و برخلاف تفکر قبلی خود به ژانر و رشته نویسندگی جنگ پناه می‌آورند. این در حالی است که متاسفانه حتی گاهی آنها کسانی هستند که در پیش زمینه فکری شان جنگ را چیز بدی می‌دانستند.به عنوان مثال وقتی شهید «حبیب غنی‌پور» می‌خواهد به جبهه برود کسانی به او می‌گویند که مگر دیوانه شده‌ای می‌خواهی خودت را به کشتن بدهی؟! بعدها همین افراد آمده‌اند تفکر و ارزش‌های جنگ را زیر سوال برده‌اند و به کسانی که در حوزه دفاع مقدس می‌نویسند برچسب ضدارزشی زده‌اند.

او درباره سومین گروه هم گفت:‌ «این گروه کسانی هستند که دغدغه جنگ سراسر وجودشان را فرا گرفته و احساس می‌کنند که مدیون دفاع مقدس هستند. برای همین چه بازار دفاع مقدس گرم باشد و یا سرد؛ آنها با صداقت و صراحت تمام حرف‌شان را می‌زنند و همه ترکش‌های انتقادها را هم به جان می‌خرند و با همین کار وجدان خود را تایید می‌کنند. برای همین اگر از این نگاه دفاع نکنیم در حقیقت ادبیات جنگ مظلوم واقع خواهد شد.»

فراست همچنین پرسید مگر ما چند نویسنده مثل احمد دهقان یا مجید قیصری در حوزه دفاع مقدس داریم؟ و ادامه داد:‌ «ما مدیون این نویسندگان هستیم و موظفیم که از امثال آن‌ها دفاع کنیم و برایشان حرمت قائل بشویم. اگر تک تک این نویسندگان در حوزه‌های دیگر رمان می‌نوشتند یا در کشورهای دیگر می‌خواستند بنویسند قطعا بسیار موفق‌تر بودند و بیشتر دیده می‌شدند.»

احمد دهقان هم در پایان این نشست چند صفحه‌ای از کتاب «پرسه در خاک غریبه» را خواند و گفت:‌ «شاید در پنج یا شش سال گذشته وقایع بسیار مهمی رخ داده باشد و آن این است که مردم بسیار سوال می‌کنند و می‌خواهند تَرک‌های ایجاد شده در ذهن‌شان را ترمیم کنند. یکی از این پرسش‌ها درباره جنگ است که باید به آن پاسخ داده شود. آن زمان که «سفر به گرای 270 درجه» را می‌نوشتم مطالب را واقعی جلوه دادم و در این کتاب نیز درباره اینکه جنگ ما چه بود؟ برای چه اتفاق افتاد؟ و تمایز آن با دیگر جنگ‌ها چیست؟ گفته‌ام. شاید تمایز اصلی جنگ ما با دیگر جنگ‌ها این باشد که در آن کشته شدن بسیار با اهمیت‌تر و با ارزش‌تر از کشتن دیگران باشد.»

خبر آنلاین