«نبود خریدار، بالابودن هزینه تولید و ممیزی سلیقه‌ای» نفس بازار کتاب کودک را گرفته است.

اکثر نویسندگان، تصویرگران و مترجمان کتابهای کودک ونوجوان عوامل بسیاری را در کاهش تقاضای بازار اين حوزه در سال های اخیر، دخیل می دانند و اکثر آنها معتقدند که برای آسیب شناسی آار این حوزه، باید دو جنبه تصویرگری و نویسندگی این کتاب ها را به دقت نقد و بررسی کرد.

خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا)، زينب حبيب پور: آسیب اصلی در حوزه ادبیات کودک و نوجوان را باید بیشتر معطوف به نویسندگی در این حوزه دانست و باید گفت که علی رغم تمام پیشرفتهای موجود طی سال های اخیر  این حوزه هنوز هم در زمینه تالیف ادبیات کودک و نوجوانان مشکلاتی داشته و دارد و هنوز هم آثار تالیفی در این زمینه از ذهنيت كنجكاو کودکان و نوجوانان عقب تر به نظر می رسند.

آنچه مسلم است اینکه کتاب و کتابخوانی در کشور ما وضعیت نابسامانی را تجربه می کند كه بررسی سرانه مطالعه یا تیراژ پایین کتابها این ادعا را اثبات می کند. از آنجایی که در فرایند طبیعی تولید هر کالا، نیاز و استقبال جامعه ملاك اصلي است، کاهش تقاضای بازار در سال های اخیرافت صنعت نشر را نیز دربر داشته است. 

متاسفانه آمار دقيقى نیز از ميزان فعاليت هاى نهاد هاى دولتى و غيردولتى در این حوزه در دست نيست، يعنى روشن نيست اين نهادها سالانه چه مقدار بودجه در اين عرصه هزينه مى كنند و در نهايت چه مقدار كتاب و با چه کیفیتی برای کودکان ونوجوانان چاپ می شود.

نبود ضوابط در آثار داخلي
محمود برآبادی، نویسنده کودک و نوجوان در این خصوص به خبرنگار ایبنا مي گويد: مشکل عمده و اصلی حال حاضر کتاب در ایران و بویژه حوزه کودک ونوجوان نبود خریدار است و بالابودن هزینه ها در حوزه نشر کتاب باعث شده تا ناشران علاقه ای به چاپ کتابهای علمی و آموزشی نداشته باشند . به دلیل وجود بحث ممیزی بخصوص درسال هاي گذشته، کتاب‌های داستانی داخلي نیز ضوابط مشخصی ندارند و خیلی وقت‌ها سلیقه‌ها وارد عمل می شوند. مشكلي كه باعث شده ناشران ریسک کمتری را در چاپ این کتابها متقبل شوند. همه این عوامل باعث می شوند سوژه‌هایی که اکثر نویسندگان ما بخصوص نویسندگان کودک و نوجوان به آنها می پردازند، سوژه‌هایی معمولی و یا به قول معروف دم دستی باشند و در نتیجه خوانندگان رغبت کمتری به خواندن آنها از خود نشان دهند. 

وی گفت: متاسفانه در کشور ما و در حوزه تولید کتاب کودک و نوجوان، گمانه زنی‌هایی مبنی بر اینکه کتاب‌هایی که در ایران چاپ می شوند داستان‌های خیلی جذابی ندارند و نمی توانند علایق گروه سنی خود را برآورده كنند وجود دارد، ولی باید گفت که در مورد کارهای ترجمه شرایط بهتری نسبت به کتاب های تالیفی در کشور ما وجود دارد.

برآبادی در ادامه با تاكيد بر اين نكته كه به دليل پایین بودن هزینه‌ تولید کارهای ترجمه نسبت به کارهای تالیفی، ناشران ما رغبت بیشتری به چاپ این آثار دارند گفت: کتاب‌های داخلی اگر با تصویرگری نیز همراه باشند، وزارت ارشاد وسواس خاصی در ارتباط با انتشارآن ها از خود نشان می دهد.

این نویسنده کودک و نوجوان درباره بحث گراني بودن كتاب گفت: البته طبیعی است که گرانی در درجه اول روی اقلام فرهنگی در سبد خانوار تاثیر می گذارد چرا که خانواده ها در وهله اول روی کالاهای اساسی خود هزینه می کنند و نیاز‌های فرهنگی در اولویت های بعدی قرار می گیرند و تنها خانواده هایی که توان مالی دارند، اقدام به خرید کتاب برای فرزندان خود می کنند.
آموزش هدفمند بين مخاطب و توليد كننده 

سحر ترهنده نیز در خصوص آسیب شناسی تصویرگری کتب کودک ونوجوان در ایران گفت: تصويرگری كتاب كودک در ايران از صنعت بيمار نشر كتاب كودک رنج می‌برد و نبود رابطه ای درست بين نويسنده، ناشر و تصويرگر در صنعت نشر ما از جمله مشکلات این حوزه است و از همه مهم‌تر ميزان فروش آثار و آمار و ارقام علاقه‌مندی مخاطبان به آثار نیز مشخص نيست.

وی گفت: بايد مثل جاهاي ديگر براي ايجاد ارتباط درست ميان مخاطب و توليد كنندگان كتاب كودک سيستم آموزش دانشگاهی به شكلی هدفمند تغيير كند و فضايی برای تعامل ميان هنرمند و مخاطب كودک و نوجوان ايجاد شود و تصويرگران نیز باید بتوانند از ميزان علاقمندی و نظرات كودكان نسبت به كتاب‌هايشان آگاه شود.

ترهنده گفت: در سيستم آموزشی ما هنر تصويرگری و گونه‌ها و كاركردهايش به درستی به دانشجويان آموزش داده نمی‌شود و اصولا شيوه‌نامه تدريس اصولی و منطبق با جريان‌های نو جهانی در دانشكده‌های هنر ما وجود ندارد و هر استاد بنا به سليقه و ميزان اطلاعات خود به دانشجويان آموزش می دهد كه نتيجه اش در انتشار كتاب هيچ شوقي را بر نمي انگيزد و مخاطب به سراغ كتاب هايي مي رود كه از زبان هاي ديگر ترجمه شده اند و بخشي از سليقه خود را در تصاوير آنها پيدا مي كند.

لزوم جهت دهي به آثار نرجمه

شهلا انتظاریان، مترجم حوزه کودک و نوجوان نیز در خصوص مسائل و مشکلات کار ترجمه به خبرنگار ما گفت: آثار ترجمه به نسبت آثار تالیفی از کیفیت و تنوع قابل قبولی برخوردارند، ولی نویسندگان کودک و نوجوان ما به دلیل اینکه مجبورند در یک فضای بسته حرکت کنند، طبیعتا آثاری را که خلق می کنند از آن کیفیت قابل قبول برخوردار نیست و مخاطب آنگونه که باید با آنها ارتباط برقرار نمی کند و این امر باعث توجه بیشتر ناشران به آثار ترجمه شده است. 

وی ادامه داد: روان بودن متن، چگونگی بیان مطالب توسط مترجم و استفاده از دایره واژگان مناسب نیز ازجمله ویژگیهایی است که کودک را به خواندن یک اثر خوب تشویق می کند.
 
انتظاریان آشنایی مترجم با ساختار زبان مبدا و مقصد و احاطه به موضوع را سه فاکتور اصلی و مهم برای شروع کار ترجمه دانست و بیان کرد: در ترجمه یک اثر برای کودک و نوجوان باید مترجم تمام تلاش خود را به کار گیرد تا موضوعات بیان شده تکراری نباشند و موضوعاتی که فضاهای خالی این حوزه را پر مي كنند انتخاب شود.

وی ادامه داد: از آنجایی که مدت زمان زیادی برای تولید یک کتاب در کشور ما صرف می شود و با توجه به وجود شرایط خاصی که درحوزه نشر وجود دارد، شاید ناشر دیگری نیز اقدام به تولید یک اثر کند و به علت وجود آثار موازی زیاد در این حوزه همه سعی می کنند که آثار برجسته تر را انتخاب و ترجمه کنند و این یکی دیگر از مشکلات جدی در این حوزه است و می طلبد که نهاد یا ارگانی وارد این عرصه شود و به آثار ترجمه در حوزه کودک و نوجوان جهت دهد. 

این مترجم بیان کرد: طی سالهای گذشته اقدامات بسیار خوبی انجام گرفته شد ولی متاسفانه این کارها متوقف شد و به دلیل افزایش رقابت بین ناشران در این زمینه هرکسی ساز خود را می زند و ناشران سلایق شخصی خود را در تولید کتابها دخالت می دهند.
 
وی در پایان سخنان خود گفت: با توجه به بالا رفتن هزینه ها در بحث کتاب، مساله کپی رایت، یارانه کاغذ و دیگر مسائل، نیازمند حضور دولت در این عرصه هستیم تا با اندیشیدن تدابیر و قوانین تازه به اوضاع آشفته نشر در کشور سروسامان دهد.  

خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا)